| ||||||||||||||||||||
|
Բառանիշի պիտակավորում
Ձեր ուշադրությանն ենք ներկայացնում նաև ԱՐԵՎԱԿ-ի բառային-ձևաբանական պիտակների ամղոջական ցուցակը: ԱՐԵՎԱԿ-ի բառանիշային պիտակավորման ընդհանուր բնութագիրԱՐԵՎԱԿ-ի որոնման ինտերֆեյսը թույլ է տալիս ցույց տալ առանձին բառաձևին կցված բառային-ձևաբանական բոլոր պիտակները, որոնք ներկայացնում են արևելահայերենի բոլոր քերականական կարգերը. · խոսքի մաս, · գոյականացում, · հոլով, · թիվ, · առում, · համեմատության աստիճան, · դերբայներ, · վալենտականությունը փոփոխվող կարգեր, · ժամանակ-կերպ-եղանակ, · ժխտում, · անձ, · բառաթեքման տեսակ: Մետատեքստային ինֆորմացիան և քերականական կարգերը ներկայացնելու համար ԱՐԵՎԱԿ-ը օգտագործում է համառոտ պիտակներ:
Սա հատկապես վերաբերում է Քերականական հարցման շարքին, որն ամեն անգամ հայտնվում է Քերականություն կոճակի տակ, երբ Քերականության ընտրության ձևում ընտրվում է որևէ հատկանիշ: Խնդրում ենք ուշադրություն դարձնել, որ որոշ դեպքերում Քերականական ընտրման ձև-ի որոշակի կոճակի անվանումը կարող է ոչ միանշանակորեն համապատասխանել Քերականական հարցման շարք-ում հայտնվող համապատասխան քերականական պիտակին:
Նման հակիրճ նշագրման համակարգ է կիրառվում նաև տողերի նշումների պատուհանում, որը հայտնվում է, երբ մկնիկը պահվում է որոնման ելքի ցանկացած բառաձևի վրա (այն դեպքում երբ միացված է Ցույց տալ ձևաբաական վերլուծություն կոճակը Արտածման չափանիշներում ):
ԱՐԵՎԱԿ-ի հատկանիշների համակարգը հնարավորինս մոտեցված է Լեյպցիգի քերականական վերլուծության կանոններին (Leipzig Glossing Rules (LGR)), որը համատեղ մշակվել է Բերնարդ Կոմրիի, Մարտին Հասպելմաթի և Բալթասար Բիքելի կողմից, և ներկայացնում է տարբեր լեզուներում տարածված քերականական կատեգորիաների համար հաճախակի օգտագործվող հատկանիշների ամբողջությունը: Ներկայումս այն քերականական կատեգորիաների հապավումների միջազգային ամենաընդունված ստանդարտն է:
LGR–ը ընդգրկում է արևելահայերենի քերականական համակարգի կատեգորիաների մեծ մասը. բացառություն են կազմում միայն մի քանի նշումներ: LGR-ի կարևորագույն առավելությունը կայանում է նրանում, որ քերականական պիտակների անվանումից հիմնականում հասկանալի է նշվող հասկացությունը: Այստեղ կարող եք անցում կատարել օրինակներին և ԱՐԵՎԱԿԻ-ի պիտակների ցուցակին:
Ապառնի դերբայ. Ապառնի դերբայը ձևով միշտ համընկնում է անորոշ դերբայի տրական/սեռական բառաձևին: Քանի որ ձևաբանական հատկանիշները կցելիս ԱՐԵՎԱԿ-ի քերականական վերլուծիչը հաշվի չի առնում համատեքստային ինֆորմացիան (օրինակ՝ օժանդակ բայի առկայությունը կամ բացակայությունը), այն չի տարբերակում այդ երկու բառաձևերը: Տիպաբանորեն գործողության անվանական ձևերը (օր.` անորոշ դերբայ) կարող են օգտագործվել ապառնին նշելու համար: Սա հատկապես վերաբերում է այն հոլովական ձևերին, որոնք պարունակում են որոշակի տարածական (lative) նշանակություն: Այդ պատճառով նման հոլովաձևերը մենք դիտարկում ենք որպես անորոշ դերբայի հոլովաձևեր: Այնուամենայնիվ հեշտության համար ավելի ավանդական ապառնի (destinative) պիտակը պահպանվել է Քերականության ընտրություն ձևում: Նկատենք, որ Քերականության ընտրություն ձևում ապառնի–ն ընտրելու դեպքում համապատասխան հարցման մեջ այն պիտակավորվում է որպես ‘Inf, Dat’: Որոնման արդյունքում կլինեն ինչպես ապառնի դերբայի, այնպես և անորոշ դերբայի իրական անվանական սեռական/տրական-ի դեպքեր:
Հավաքական անեզական հոգնակի (Associative plural). Հավաքական անեզական հոգնակին ցույց է տալիս որոշակի մարդկանց խումբ, որոնք կապված են իրար հետ տվյալ խմբի որոշակի անդամի հետ (այս ձևերն ավելի բնորոշ են բարբառներին և բանավոր խոսքին): Օրինակ, Վարդանանք, Շուշանենք: Նման բառաձևեր կարող են ունենալ նաև դերանունները, օրինակ, մերոնք, որը ձևաբանական տեսանկյունից համապատասխանում է նմանատիպ գոյականի բառաձևերին, մինչդեռ իմաստաբանական տեսանկյունից դերանվանական ձևերն ավելի բարդ են:
սեղանինինը
սեղանինով
Գոյականի հարաբերական ձևը ֆունկցիոնալ տեսանկյունից սեռականի գոյականացում է, որին կարող են ավելացվել այլ գոյականական ցուցիչներ` հոլովային վերջածանցներ կամ հոդ: Արդյունքում ստացված ձևն արտահայտում է մոտավորապես հետևյալ իմաստը 'այն, ինչ կապված է N-ի հետ', որտեղ N-ը տվյալ ձևի գոյականական հիմքն է: Պատճառներ կան ենթադրելու, որ առկա երկու հոդերից մեկը ֆունկցիոնալ տեսանկյունից հոդ չէ, քանի որ վերջինս իրականացնում է ավելի շատ գոյականացնող ցուցիչի գործառույթ, քան որոշյալ հոդի: Այդ իսկ պատճառով հարաբերական բառաձևերը ԱՐԵՎԱԿ-ում պիտակավորվում են որպես Gen, Nmlz, Def, և, հետևաբար, Քերականական հատկանիշների ձևում Գոյականացում հատկանիշն ընտրելու դեպքում գտնվում են նաև գոյականի հարաբերական ձևերը:
1. Քերականական հատկանիշների ձևում (Գոյականացման տակ) ընտրելու դեպքում հարաբերական գոյականը Քերականական հարցման տողում վերածվում է հետևյալի.
Հարաբերական = ‘gen, nmlz, def’
2. Ցանկացած ընտրված կախյալ դերբայ պիտակավորվում է ‘cvb’ պիտակով. Անկատար = ‘cvb, pfv’
3. Միակ բացառությունը վերոհիշյալից ապառնի դերբայն է. Ապառնի = ‘inf, dat, ~def’’ 4. Ցանկացած ընտրված անկախ դերբայ պիտակավուվում է ‘ptcp’ պիտակով. Ենթակայական = ‘ptcp, sbj’
5. Քերականության պատուհանում բառային հատկանիշներից ընտրելով քանակական թվականը, քերականական հարցման տողում կհայտնվի ‘Num, A’նշումը, որը ցույց է տալիս քանակական թվականների երկակի բնույթը, այն է՝ ձևաբանական-շարահյուսական տեսանկյունից նրանք մոտ են ածականներին, մինչդեռ իմաստաբանական տեսակետից թվականներ են: 6. Դու ‘you.sg’, նա ‘he, she’, ինչ ‘what’, ով ‘who’և այլ նման դերանունները քերականական հարցման տողում ներկայանում են ‘S’ պիտակով (գոյականական դերանուն ‘substantival pronoun’):
| |||||||||||||||||||